felipesenen.gal

Introducción a aspectos biográficos do artista noiés asentado na Coruña Francisco Creo Rodríguez (1910-1987). Formado na E. de B. A. de S. Fernando, caracterizado como singular debuxante e ceramista. Homilde, positivo... esquecido na Historia da Arte

Coñecemos que o Real Club Deportivo da Coruña deixa as súa sede social, as oficinas e despachos da Praza de Pontevedra, nº 19. Espazos para a historia dun club de fútbol, que entre trofeos, bandeirolas e cartafoles,  garda secretos de días e noites, estratexias dese universo que crea paixóns e revalidades, con resultados en goles e compra e venta de xogadores. Pero esa xa é outra historia, o que nos trae aquí é a icona do club e desa sede, o letreiro, o que enchafallado entre cables e rótulos campa na fachada do primeiro piso: banda cerámica co nome de Real Club – Deportivo, centrada polo escudo do club e de fondo, en rosa e gris suaves siluetas atléticas de xogadores. Obra do ano 1972.  Esperamos que ao retirala, tal documento teña bo fin, quizais no futuro e esperado museo de tan querido club.

 Franxa cerámica que é obra de Francisco Creo Rodriguez, compre sabelo e repetilo para coidala, un artista humilde, metido a experimentar como debuxante, pintor e ceramista, mesmo deseñando as  súas ferramentas de traballo e os fornos eléctricos para cerámica refractaria...Nos últimos anos metido no seu taller da rúa do Rosario da Cidade Vella da Coruñ, até o seu pasamento o19 de xuño do 1987. Sempre modelando, esmaltando azulexos, pratos ou xerras... vítima do seu oficio, unha enfermidade pulmonar. Esquecido entre as páxinas da Historia da Arte Galega, na que non todo está dito. Sendo esta terra de grandes homes e mulleres creadoras, no que respecta ao seu estudo, divulgación e musealización aínda queda moito por facer de cara a universalizados. E inevitablemente penso e teimo na teoría e praxe de vangarda, no aporte das Industrias da Memoria, posta en marcha por Díaz Pardo e Seoane.

Nos anos noventa, truncada a familia de Creo, a morte dunha filla, desmontado aquel taller de ilusións da Cidade Vella, atopamos nos anticuarios cadernos, follas de debuxos, cartóns, tablex con pinturas, pratos decorados e cerámicas daquel creador, entre eles tamén os bocexos para o cartel do Deportivo da Coruña.

Paco Creo naceu en Noia, que iso xa di moito por ser berce de sobranceiros músicos, pintores, escultores, poetas... Fillo dun tallista dedicado a labrar mobles e encargos en madeiras, foi o 27 de outubro de 1910. Pasando a estudar na Escola de Belas Artes de San Fernando de Madrid en anos de fondo florecer cultural, de influentes parladoiros intelectuais. Dende 1934 traballa como profesor agregado no Instituto de Noia, entón dirixido polo controvertido activista cultural galego Álvaro de la Casas, onde se atopa co tamén profesor Carlos Maside, teórico da Arte Galega. Influencia que, como en moitos outros creadores galegos, quedará moi marcada en Creo, sumando coñecementos deste pais  de canteiros, de oleiros, carpinteiros, cesteiros, de grandes artesáns e milmañas. Documéntase a súa primeira exposición no 1926 en Compostela e de seguido nas grandes cidades de Galiza, sempre  a crítica agasallando a súa obra:  primeira medalla no 1959 do Concello da Coruña, no 1960 no Ferrol.... Con esa aura, no 1971 expón en Madrid. No 1984, xa no seu final, a vila de Noia agasállao coa Medalla de Ouro.

A humildade dun creador disposto a servir á sociedade, esquecido.

 Despois da creación de Cerámicas Celta de Pontecesures en 1925, coa colaboración dos máis destacados artistas, no 1943 Francisco Creo monta na Coruña unha pequena industria cerámica, adiantándose tamén ás intencións de Díaz Pardo en crear cerámicas de O Castro en Sada, as que comezarían a funcionar seis anos máis tarde.  Creo será chamado para colaborar nesta nova iniciativa, ofrecendo o seu saber, deseñando fornos, ensinándolle temas de esmaltado cerámico. Iniciativa do Castro coa que tamén colabora o profesor coruñés Antonio López. A idea vangardista de espallar a arte a través da cerámica e da decoración imponse. Todo o que supón experimentación cos tipos de barro, coa incisión, o esgrafiado, o baixorelevo, o esmaltado... os tipos de fornos... Pegadas que compre recoller e poñer a salvo.

Francisco Creo será profundo coñecedor da Historia da Arte, motivado polo expresionismo e, como non, polas pescudas e roturas de Picasso, por factorías de creadores como a experiencias do canario César Manrique ou do uruguaio Carlos Paez Vilaró: dende o deseño dun prato á intervencións na paisaxe urbana...e valaí algúns murais en azulexo na Coruña, na avda. da Mariña 32, a fachada do Albergue de Gandaría, en Sada... mostras case únicas nesa vertente muralista que na Coruña fomentaron creadores como  Urbano Lugris, Labra, José Ramón, Pucho Ortiz, José Luis Rodriguez, profesores como Escudero, Antonio e Mariano García Patiño, Antonio López, Fernandez Cabrera, Quintas Goyanes, Felipe Criado... mestres de mestres, seguindo así unha tradición de ensino e práctica das artes que se perde e radica na escola e na formación coruñesa do neno alumno Pablo Ruiz Picasso. Entre unha inigualable mostra de pintores e galerías de arte. Tradición que pasa pola Academia Galega de Belas Artes, pola súa historia, como creadora da Escola, de Museos, patrocinadora da Asociación  de Artistas, colectivos que pese a súa historia foron esquecidos, desamparados polos poderes públicos, pese aos seus legados documentais e artísticos.

Nos derradeiros anos da vida, Paco Creo retoma aquelas vellas ansias didácticas para exercer como profesor de talla na Escola de Artes e Oficios da Coruña, dirixida polo pintor e escultor coruñés Antonio López, outro deses creadores nas sombras do esquecemento. Creo era o enxebre profesor bo e xeneroso, inxenuo, nada ditador e a tiro das lerias dos alumnos,  ensimismado... como lembra a súa alumna, tamén noiesa e escultora Soledad Penalta, á quen mesmo  o profesor regalou as súas ferramentas de modelado, deseñadas por el mesmo.

Os temas tratados por Creo, son como era el, de certo franciscanismo e amor pola natureza, de mariñeiros, labregos... atraído polas paisaxes urbanas de Compostela, da beiramar de  Combarro, do Berbés,  da súa Noia e do porto da Coruña: o universo das redeiras, das mulleres cubertas de pano, das patelas, dos peixes.... mestre nos espidos femininos, en posturas recollidas, sentadas, envoltas en si,  masas que xiran arredor de certa aura, subliñada polo esgrafiado,  entre contrastes de tons fríos, suaves ... crebando, deconstruíndo o seu singular saber no trazo, como gran debuxante que era. Singular na aplicación da cor, da pincelada e mesmo da espátula, buscando, como poucos, na mensaxe o espírito, a poesía das cousas, moi na liña idealista do ruso Chagall . Tamén levando o seu saber e  temas ao gravado

O agudo crítico e clarividente polígrafo Miguel González Garcés ou o mesmo o entón tan seguido o crítico de Arte, Fernando Mon, como o historiador noiés Xoán Xosé Mariño Reino, foron dos poucos que insistiron na singularidade deste gran esquecido na arte galega. O  prestixioso doutor coruñés e con bo ollo como mecenas da Arte, Eduardo Pérez Hervada encargoulle a ilustración do seu libro Sanos y enfermos (1962)... Debendo ser os museos os encargados de facer memoria que é facer historia e ben compre sabela para  SER.

15 FEBREIRO 2025